Bloeddruk te hoog?

Wanneer de spanning je naar het hoofd stijgt.

Samenvatting

Een te hoge bloeddruk (hypertensie) betekent dat de druk in meestal slagaders te hoog is. In het algemeen is een bloeddruk boven 140/90 te hoog. Bij een langdurige hoge bloeddruk heb je meer kans op onder andere hart- en vaatziekten en beroertes. Symptomen kunnen zijn hoofdpijn, oorsuizingen en hartkloppingen. Ongezonde leefstijl met slechte eetgewoontes, te weinig bewegen en stress zijn veelvoorkomende oorzaken.

Inleiding

Onze bloeddruk, waar vaak de slagaderlijke bloeddruk in de grote bloedsomloop mee wordt bedoeld, komt tot stand door een complex aantal factoren. De oorzaak van een afwijkende bloeddruk (te hoog of te laag) is niet altijd eenduidig. Bloeddruk is wel een van de meetwaarden of meetbare waarden die veelvuldig wordt ingezet. Het meten van de bloeddruk is een momentopname. Structurele afwijkingen moeten serieus genomen worden. Het lichaam probeert ons vaak iets te vertellen, maar we luisteren niet altijd even goed en het de mond snoeren met medicatie is vaak niet de juiste oplossing voor de lange termijn.

Functie

Het kloppen van het hart knijpt bloed door het vatenstelsel. De druk waarmee het bloed door de vaten wordt gepompt creëert druk op de vaatwanden. Dit is de bloeddruk. Als je hart zich samenknijpt heet dit systolische druk (bovendruk). Bij het ontspannen van je hart heet dit diastolische druk (onderdruk).

Een te hoge bloeddruk (hypertensie) is als je een bovendruk hebt van minimaal 140 mmHG en/of een onderdruk van minimaal 90 mmHG. Als je googelt naar een hoge bloeddruk, krijg je resultaten met symptomen van hoge bloeddruk (zie hieronder) en mogelijke oorzaken van een hoge bloeddruk. Maar wat je niet zo snel vindt, is wat de functie van een hoge bloeddruk is. Misschien komt dat omdat dit een lastige vraag is om te beantwoorden. Er is niet een orgaantje dat bloeddruk creëert. Het is een samenspel van bijvoorbeeld hartslag (kracht en frequentie), flexibiliteit van de vaten, vochthuishouding aangestuurd door het zenuwstelsel en hormonen, eventueel in de war gebracht door een ongezonde leefstijl. De vragen die je kan stellen zijn; Als het hart overuren draait, wat probeert het dan te compenseren? Als de druk op de aderen door overgewicht te groot is, is het dan niet logisch dat er meer kracht nodig is om het hele lijf van bloed te voorzien? Wat gebeurt er als je deze functie weghaalt met medicatie en het ‘voordeel’ er niet meer is? Welk systeem gaat er dan om aandacht vragen?

Is er een gevaar?

Als bloeddruk een functie heeft en een hogere bloeddruk dan gemiddeld een voordeel heeft? Is er dan een gevaar?

JA!

Een te hoge bloeddruk vergroot het risico op het scheuren van een bloedvat en zo het ontstaan van een hartinfarct of beroerte. Hoge bloeddruk wordt als een risicofactor gezien voor hart- en vaatziekte, maar een te hoge bloeddruk is al een probleem op zichzelf. Daarnaast kan een hoge bloeddruk juist het gevolg zijn van hart- en vaatziekte. Een slechte kwaliteit stijve vaatwand bijvoorbeeld geeft een hoge bloeddruk. Een hoge bloeddruk heeft dan misschien een voordeel op de korte termijn, maar het is wel een signaal dat er ergens iets misgaat. Dat moet je niet negeren of de mond snoeren met een pil.

"Probeer te luisteren naar het fluisteren van je lichaam, zodat het niet hoeft te schreeuwen."

Symptomen

Het is lastig letterlijk je bloeddruk te voelen. Maar bij een langdurige te hoge bloeddruk ontstaan vaak symptomen. De volgende signalen die je lichaam afgeeft kunnen duiden op een te hoge bloeddruk (dit is geen limitatieve lijst, maar een indicatie):

 

  • Hoofdpijn
  • Oorsuizingen
  • Hartkloppingen
  • Kortademigheid
  • Duizeligheid
  • Rusteloosheid
  • Pijn op borst
  • Tintelingen in handen en voeten
  • Vaak een bloedneus
  • Vermoeidheid
  • Misselijkheid en braken

Pak de bron aan

Een ongezonde leefstijl in zijn algemeenheid is veelal de oorzaak van een verhoogde bloeddruk. De lijst hier start met ongezonde leefstijl en eigenlijk is alles daarna een invulling daarvan. Bij leeftijd kun je de vraag stellen of de hoge bloeddruk letterlijk komt door de leeftijd of doordat je de verkeerde leefstijlkeuzes al langere tijd maakt. Niet iedereen met een hoge leeftijd heeft namelijk een hoge bloeddruk, dus moet er nog een variabele zijn. Ditzelfde geldt voor de overgang. Daarnaast zijn deze twee oorzaken niet direct beïnvloedbaar, bewegen of eten wel dus kunnen we ons daar beter op focussen. Erfelijkheid kan wellicht een rol spelen, maar hier kan je ook zeggen dat het hebben van een eigenschap op een gen, niet hetzelfde is als het tot uiting komen van die eigenschap. Hier is de epi-genetica, de scheppende kracht van de omgeving belangrijk. Daarmee dus ook weer leefstijl.

Oorzaken

  • Ongezonde levensstijl
  • Stress
  • Te weinig beweging
  • Te veel zout
  • Overgewicht
  • Roken
  • Slaapapneu
  • Leeftijd
  • Overgang
  • Erfelijkheid

Ongezonde leefstijl

Stress - gebrek aan ontspanning

De stressresponse is de manier waarop het lichaam zich instelt op fight or flight. Hierbij hoort een hoge bloeddruk. Kortdurende acute stress is heel normaal en heeft geen negatieve gevolgen. Maar de chronische langdurig aanhoudende en ontregelende stress die de moderne mens zo gewoon is geworden wel. Dat betekent onder andere langdurige ontregelende hoge bloeddruk. Lees alles over de stressrespons in mijn artikel stress.
Werk aan het verminderen van chronische stress. Pak onnodige bronnen van stress aan, maar ontloop je verantwoordelijkheden niet! Stressoren zijn bijvoorbeeld ook gebrek aan beweging, een verstoord ademhalingsritme en slechte voeding. Hier is het benoemen van koffie ook op zijn plaats. Vooropgesteld dat er niets mis is met het drinken van koffie, is cafeïne wel een stimulerend middel. Het stimuleert de afgifte van cortisol en activeert de stressresponse en daarmee een tijdelijke hoge bloeddruk. Het probleem ontstaat pas bij het drinken van koffie de hele dag, elke dag. 

Beweeg meer

Onze moderne zeer luxe leefomgeving heeft de noodzaak tot bewegen weggenomen en dat zien we terug in de cijfers! We bewegen te weinig en we zitten te veel. Bewegen is goed voor je. De Nederlandse beweegnorm is een absoluut minimum en heeft niets te maken met een gezond advies. Bewegen is essentieel en niet optioneel. Het lichaam heeft behoefte aan verschillende soorten beweging en daarmee verschillende soorten van inwerkende krachten op het hele systeem. Meer bewegen en sporten resulteert in beter hart en vaatsysteem, meer spiermassa, sterkere botten, gezonder kraakbeen, gezondere longen, minder chronische stress en nog veel meer. Interessant om te weten dat tijdens het lichaam tijdens intensieve beweging stikstofoxide aanmaakt. Stikstofoxide is een belangrijke stof die onder andere zorgt voor het verwijden van de bloedvaten. Een van de redenen dat bewegen de bloedruk gunstig beïnvloedt. De bonus is buiten bewegen. Onder invloed van zonlicht wordt stikstofoxide namelijk in de huid geproduceerd.

Zout?

Zout wordt keer op keer aangeduid als een veroorzaker van hoge bloeddruk. Nou wordt er wereldwijd wel een enorme hoeveelheid aan zout geconsumeerd. In Nederland zou dat 7,3 gram per persoon per dag zijn. De maximale zoutconsumptie is 6 gram (rivm). Maar voordat je nu stopt met een beetje zout bij je groente en vlees, het meeste van deze consumptie komt uit bewerkt eten, koek en snoep, ‘pakjes en zakjes’ en brood. Het zout ‘probleem’ komt niet doordat we gezonde voeding op smaak brengen, maar omdat we ongezonde vulling eten! Met andere woorden, je hoeft niet op zout te letten als je een gezond voedingspatroon aan houdt. Niet alle onderzoekers en schrijvers zijn het trouwens met elkaar eens. Er zijn ook artikelen die de relatie zout en bloeddruk helemaal niet zo strikt zien. Je zou je dus af kunnen vragen: je meet de zout inname, maar dat zout zit verpakt in zeer ongezonde voeding. Hoe weet je zo zeker dat je problemen komen door het zout? En niet door de andere variabelen die je toevallig niet meet?

Laat ik me verduidelijken met dit, vaak gebruikte, voorbeeld. Mensen die een aansteker in hun broekzak hebben, hebben een grotere kans te sterven aan longkanker. Is de aansteker de schuldige? Of roken deze mensen en hebben ze daarom een aansteker op zak?

Oervoeding

Ik adviseer altijd oervoeding of paleo. Oervoeding heeft een veel hogere dichtheid aan vitamines, mineralen en bouwstenen dan de moderne vulling. Want geloof het of niet, een groot deel van het westen loopt ondervoed rond. We komen niet om van een gebrek aan energie, maar wel door een gebrek aan belangrijke micronutriënten. Lees alles hierover in mijn artikel: oervoeding.

Een paar extra aandachtspunten bij voeding in relatie tot een te hoge bloeddruk:

  • Er blijkt een belang te zijn in de verhouding tussen natrium (waarschijnlijk uit zout NaCl) en kalium. Kalium helpt bij de afvoer van natrium. Voeding rijk aan kalium is:
    • Groenten, oa. groene bladgroenten
    • Fruit, oa. bananen, avocado, sinaasappels en meloen
    • Vis, oa. zalm
    • Noten en zaden
  • Naast kalium zijn magnesium en calcium belangrijke mineralen. Je vindt deze ook in:
    • Groente, oa bladgroente en zeegroente
  • Vette vis! Nederland eet te weinig vis, zeker vette vis. Hierdoor raakt de vetzuurbalans verstoord. Omega 3 vetzuren (EPA en DHA) helpen bij het gezond houden van het hart en bloedvaten, de celwanden, de hersenen en helpen bij de regulatie van de bloeddruk.
    • Het gaat om de verhouding van vetzuren. Door de overconsumptie aan omega 6 is er een grote behoefte aan omega 3. Overweeg hier een supplement als je niet aan voldoende vette vis komt.
    • Transvetten, de soort die in de fabriek zijn vervaardigd, zijn verharde vetten. Deze vetten hebben terecht een slechte naam.
  • Geraffineerde koolhydraten zoals suiker zijn slecht voor je, echt. De consumptie van kristalsuiker of met suiker gezoet eten en drinken hebben een grotere impact op hart- en vaatziekte en factoren als bloeddruk en cholesterol dan eerder genoemd zout. HFCS (high fructose corn sirup) heeft een nog heftiger effect.
  • Natuurlijk is er dan nog alcohol. Ben je het met me eens dat er een verschil is tussen een glas biologische rode wijn of een fles Baileys?

Vitamines

Vitamine C en vitamine D zijn twee vitamines die een belangrijke functie hebben bij de regulatie van de bloeddruk. Meer over vitamines kun je lezen in mijn artikel Vitamines en mineralen.

Afvallen

Overgewicht is een belangrijke factor bij veel leefstijl ziektes. Een ongezonde leefstijl heeft vaak ook een ongezond gewicht als gevolg. Gelukkig snijdt dit mes aan twee kanten en is een bijwerking van een gezonde leefstijl op termijn een gezond gewicht. Desalniettemin heeft het gewicht wel de nodige aandacht nodig als je wilt dat het op lange termijn goed met je gaat. Overgewicht en de druk op het bloedvaten systeem is niet te onderschatten.

Stop met roken

Zal ik eerlijk zijn? Ik vraag in de praktijk nooit (meer) naar roken. Niemand kan zich beroepen op het feit dat hij niet wist dat roken schadelijk is. En ik vind de vraag echt overbodig geworden. Ben je een roker en vraag je je af waar je hart- en vaatproblemen vandaan kunnen komen? Probeer de meest voor de hand liggende dingen eerst. Nicotine verhoogt je hartslag en je bloeddruk en het brengt schade toe aan je hart en bloedvaten.

Dus stop met roken…

Nog 1 keer bewegen

Mijn werk is uiteindelijk ook fysiotherapie. Het zou gek zijn als ik niet nogmaals het belang van bewegen als absoluut noodzakelijk voor de menselijke vitaliteit aan stip. Over het algemeen genomen mogen we met meer beweging en meer variatie. Het lichaam en geest heeft behoefte aan een goede mix van kracht, uithoudingsvermogen, snelheid, mobiliteit en coördinatie. Wandelen is goed, maar alleen maar wandelen is te eenzijdig. 

Adviezen over bewegen en hulp met problemen met bewegen kun je altijd aan ons of de collega’s van de sportschool vragen.