Veelvoorkomende symptomen van een slijmbeursontsteking zijn:
- Lokale pijn: Dit kan variëren van kloppende pijn tot scherpe steken.
- Zwelling: Het gebied voelt vaak dik en zacht aan.
- Warmte en roodheid: Bij een acute ontsteking kan de huid warm en rood worden.
- Stijfheid: Beweging van het gewricht wordt beperkt door pijn of een gespannen gevoel..
Inleiding
Een slijmbeursontsteking, of bursitis, is een relatief veelvoorkomend probleem in Nederland, vooral bij volwassenen. Hoewel exacte cijfers variëren, wordt geschat dat jaarlijks duizenden mensen klachten ervaren die met een ontstoken slijmbeurs te maken hebben. Toch roept de diagnose vaak vragen op: is het echt een ontstoken slijmbeurs, is het een gokje van de arts en ligt de oorzaak van de pijn elders? Uit praktijkervaring weet ik dat een ontsteking van een slijmbeurs of pees al snel de schuld krijgt zonder echt onderzoek. En dat terwijl een ontsteking van slijmbeurs pees goed te zien is op een echo. Maar maakt het uit? Een diagnose is slechts een administratief label. Wat is de oorzaak van het probleem?
Veel klachten worden toegeschreven aan overbelasting door herhaalde bewegingen, zoals bij sport of werk. Maar in de praktijk blijkt het probleem vaker een gevolg van slechte houding, beperkte beweeglijkheid, inactiviteit of een slechte leefstijl.
Het goede nieuws? Je hebt zelf veel invloed op het herstelproces. Door bewust te kijken naar hoe je beweegt, je houding te verbeteren en je leefstijl aan te passen, kun je veel klachten zelf verhelpen of voorkomen. Lees verder in deze blog wat een slijmbeurs is, hoe een ontsteking ontstaat en wat je zélf kunt doen om de pijn te verlichten en je lichaam te ondersteunen bij het herstel door bewuster met je lichaam om te gaan.
Wat is een slijmbeurs
Een slijmbeurs is een met vocht gevuld kussentje in je lichaam dat dient als een soort schokdemper en smeermiddel. Het doel van een slijmbeurs is om wrijving te verminderen tussen botten, pezen, spieren en huid, vooral op plekken waar deze structuren tegen elkaar bewegen. Zonder slijmbeurzen zouden veel bewegingen in je lichaam pijnlijk of zelfs onmogelijk zijn, omdat de wrijving op gevoelige plekken enorm zou toenemen.
Verdiepingskader: Een complex maar essentieel systeem
Een slijmbeurs, ook wel bursa genoemd, is een kleine, met vocht gevulde zak die in het lichaam een beschermende functie heeft. Een slijmbeurs bestaat uit verschillende structuren:
- Een dunne wand van bindweefsel
De buitenkant van een slijmbeurs bestaat uit een laagje bindweefsel. Dit bindweefsel is stevig maar flexibel en vormt een beschermend omhulsel. De wanden van de slijmbeurs zijn bekleed met een gespecialiseerde laag cellen, vergelijkbaar met die van gewrichtskapsels.
- Synoviaal membraan (binnenste laag)
Aan de binnenkant van de slijmbeurs bevindt zich een synoviaal membraan. Deze laag is verantwoordelijk voor het aanmaken van synoviaal vocht, een smeerachtige vloeistof die ook voorkomt in gewrichten. Het synoviaal membraan zorgt ervoor dat de slijmbeurs soepel blijft en bewegingen zonder wrijving mogelijk maakt.
- Synoviaal vocht
Het vocht in de slijmbeurs lijkt op gewrichtsvocht en bevat voornamelijk water, eiwitten en hyaluronzuur. Deze combinatie zorgt voor een smerende en schokabsorberende werking. Bij een gezond lichaam is de hoeveelheid vocht in een slijmbeurs precies genoeg om zijn functie te vervullen, maar bij irritatie of ontsteking neemt dit vocht toe, wat zwelling veroorzaakt.
Hoe groot is een slijmbeurs?
De grootte van een slijmbeurs varieert afhankelijk van de locatie en functie in het lichaam. Slijmbeurzen in de schouder zijn bijvoorbeeld groter omdat ze complexere bewegingen ondersteunen en meer wrijving moeten verminderen. Kleinere slijmbeurzen, zoals die in de vingers, zijn minder uitgesproken maar spelen nog steeds een cruciale rol.
Hoe werken slijmbeurzen samen met andere structuren?
Slijmbeurzen bevinden zich strategisch tussen bewegende structuren zoals:
- Bot en pezen: Hier verminderen ze wrijving bij bewegingen waarbij pezen over botten glijden.
- Bot en huid: Bijvoorbeeld bij de knieschijf, waar ze de druk tussen de huid en het harde bot verzachten.
- Spieren en botten: Om wrijving te voorkomen wanneer spieren over uitstekende botdelen bewegen.
Omdat slijmbeurzen samenwerken met omliggende weefsels, kunnen ze snel geïrriteerd raken als deze structuren overbelast worden of onder spanning staan.
Vorm is functie en functie is vorm!
Functie is vorm
Interessant is dat slijmbeurzen soms ‘aangelegd’ worden door het lichaam. Bij langdurige wrijving op een bepaalde plek kan het lichaam een nieuwe slijmbeurs vormen als beschermingsmechanisme. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij mensen die veel druk uitoefenen op specifieke delen van hun lichaam, zoals bij knielende beroepen. Deze zogenaamde ‘adventitiële slijmbeurzen’ ontstaan spontaan en verschillen van de aangeboren slijmbeurzen. Ze kunnen bijvoorbeeld alleen maar een verdikking van het bindweefsel zijn.
Waar komen slijmbeurzen in het lichaam voor?
Slijmbeurzen bevinden zich door het hele lichaam, maar ze komen vooral voor op plekken waar veel beweging is en waar verschillende structuren dicht bij elkaar liggen. De meest voorkomende locaties zijn:
- Schouder
- De slijmbeurs tussen de schouderkop en de schouderdak (acromion).
- De slijmbeurs rondom de rotator cuff spieren.
- Elleboog
- De slijmbeurs tussen de huid en het bot bij de punt van de elleboog.
- Heup
- De slijmbeurs bij het grote botuitsteeksel van de heup (trochanter major).
- Slijmbeurzen in de liesstreek.
- Knie
- De slijmbeurs tussen de huid en de knieschijf (prepatellaire slijmbeurs).
- De slijmbeurs onder de kniepezen.
- Enkel
- Rondom de achillespees en de hiel.
Andere slijmbeurzen kunnen zich in de vingers, polsen, of zelfs de wervelkolom bevinden. Overal waar botten, pezen, en spieren dicht bij elkaar liggen, is een slijmbeurs aanwezig of mogelijk.
Wat betekent het als een slijmbeurs ontstoken is?
Een ontstoken slijmbeurs (bursitis) ontstaat wanneer de slijmbeurs geïrriteerd raakt. Dit kan leiden tot zwelling, pijn, warmte en soms een beperkte bewegingsvrijheid van het aangedane gewricht. Een normale slijmbeurs is soepel en nauwelijks voelbaar, maar een ontstoken slijmbeurs wordt pijnlijk en gezwollen doordat er meer vocht in ophoopt. De ontsteking maakt het moeilijk om het gewricht normaal te bewegen zonder pijn.
Veelvoorkomende symptomen van een slijmbeursontsteking zijn:
- Lokale pijn: Dit kan variëren van kloppende pijn tot scherpe steken.
- Zwelling: Het gebied voelt vaak dik en zacht aan.
- Warmte en roodheid: Bij een acute ontsteking kan de huid warm en rood worden.
- Stijfheid: Beweging van het gewricht wordt beperkt door pijn of een gespannen gevoel.
Hoe ontstaat een slijmbeursontsteking?
Een slijmbeursontsteking ontstaat meestal door overbelasting of irritatie. Hieronder staan de belangrijkste oorzaken beschreven met speciale aandacht voor beweging en houding:
- Overbelasting door repetitieve bewegingen?
Bepaalde activiteiten die herhaaldelijke, krachtige bewegingen vereisen, kunnen de slijmbeurs overmatig belasten. Denk bijvoorbeeld aan werpen, schilderen boven je hoofd, of hardlopen op een harde ondergrond. Maar de slijmbeurs is gemaakt om beweging soepel te laten verlopen. Alleen beweging is niet genoeg. Het probleem ontstaat bij constante beweging met een compressie van de structuur (door een slechte houding of beweeg techniek). Deze constante druk en wrijving zorgen ervoor dat de slijmbeurs geïrriteerd raakt.
- Onjuiste houding en beweging
Een slechte lichaamshouding is een belangrijke boosdoener. Langdurig voorovergebogen zitten, een gebogen rug bij zwaar tillen of een scheve houding achter het bureau kan de slijmbeurzen in je rug, schouders en heupen onnodig belasten. Het probleem zit hem vaak in subtiele, langdurige belasting: wat op korte termijn geen probleem lijkt, kan op de lange termijn voor grote schade zorgen.
Bijvoorbeeld:
- Een ingezakte houding kan de slijmbeurs in je schouders overbelasten, vooral als je vaak je armen optilt.
- Een voorover gekanteld bekken kan leiden tot extra druk op de slijmbeurs in je heup.
- Directe druk of letsel
Een val op de knie of elleboog kan de slijmbeurs direct beschadigen. Dit soort acute blessures veroorzaakt vaak een snelle ontstekingsreactie.
- Te weinig beweging of langdurige druk
Ironisch genoeg kan juist een gebrek aan beweging ook problemen veroorzaken. Bijvoorbeeld: langdurig knielen tijdens het tuinieren of constant leunen op je elleboog kan leiden tot irritatie van de slijmbeurs. De langdurige druk verhindert een gezonde doorbloeding en veroorzaakt irritatie. Het gaat om de afwezigheid van compressie en decompressie.
- Andere oorzaken
Er zijn altijd andere oorzaken te verzinnen naast bewegings- en houding gerelateerde oorzaken waardoor slijmbeursontstekingen kunnen ontstaan. Zoals een infectie na een wond of operatie. Deze incidentele oorzaken vallen buiten dit artikel.
Als je doet wat je altijd doet, krijg je dat wat je altijd had.
Waarom gaat een slijmbeursontsteking niet vanzelf over?
Soms geneest een slijmbeursontsteking vanzelf, vooral als de oorzaak niet structureel is. Bijvoorbeeld door een val of letsel. Het lichaam geneest zichzelf namelijk als er geen herstel belemmerende factoren zijn. Maar in andere gevallen waarbij een slechte houding of slecht beweegpatroon de oorzaak is houdt de ontsteking aan. Rust verlicht de ontsteking, maar zodra beweging weer wordt opgepakt en dezelfde fouten worden gemaakt komt de ontsteking net zo hard weer terug. Dit is de reden dat medicatie net zo goed werkt als rust. Hier volgen een paar oorzaken waarom een ontsteking hardnekkig kan zijn:
- Aanhoudende belasting
Dagelijkse bewegingen kunnen een ontstoken slijmbeurs blijven irriteren. Dat betekent absoluut niet dat je volledige rust moet nemen. Als je niet bewust je bewegingspatroon aanpast, krijgt de slijmbeurs geen kans om te herstellen.
- Onjuiste houding
Een onjuiste houding blijft het probleem verergeren, zelfs als je de activiteit vermijdt die de ontsteking veroorzaakte. Denk aan een slechte zithouding die continu druk uitoefent op de slijmbeurzen in de rug.
- Disbalans in spierspanning, kracht of controle
Zwakkere of stijvere spieren trekken gewrichten en houding in ongelukkige situaties. Hierdoor kan het zijn dat een slijmbeurs onredelijk veel belast wordt. Dit is vaak het geval bij een slijmbeurs ontsteking rond de heup.
- Littekens of verklevingen
Littekens of verklevingen veranderen de dynamica van het bindweefsel. Verminderde beweging van de ene structuur vraagt om meer beweging van de andere structuur.
Wat is de oplossing voor een slijmbeurs ontsteking
Het goede nieuws is een slijmbeursontstekingen opgelost kan worden en je eigenlijk niemand daarvoor nodig hebt. Het mogelijk slechte nieuws is, dat het niet alleen maar met rust overgaat.
Om de oplossing te begrijpen moet je begrijpen wat een ontsteking is. Een ontsteking is geen foutje van het lichaam. Het is niet de ontsteking die bestreden moet worden. De ontsteking is de eerste van de 3 fase waarin het lichaam zichzelf geneest. Overslaan van deze fase is onmogelijk. Onderdrukken van deze fase kan leiden tot ongewenste situaties. Wil je daar meer van weten kan je dit verdiepingskader lezen.
Verdiepingskader: Een ontsteking hoort erbij
Het wondgenezingsproces verloopt in drie hoofdfasen. De ontstekingsfase is een essentiële eerste stap in dit proces, omdat het de basis legt voor genezing.
- Ontstekingsfase (inflammatoire fase)
Duurt 0-4 dagen. Het lichaam reageert direct op schade door ontstekingscellen (zoals witte bloedcellen) naar de wond te sturen. Deze cellen ruimen bacteriën, dode cellen en afvalstoffen op en maken ruimte voor nieuw weefsel. Roodheid, warmte en zwelling horen hierbij. Dit zijn tekenen dat er meer bloed naar het gebied stroomt om voedingsstoffen en afweercellen aan te voeren. De ontsteking is cruciaal om de wond schoon te maken en de genezing in gang te zetten. Pas wanneer dit is gelukt wordt het signaal gegeven dat de volgende fase kan beginnen.
- Proliferatiefase (herstel- of regeneratiefase)
Duurt 4-21 dagen. Het lichaam begint nieuw weefsel te vormen door middel van celdeling en collageenproductie. Bloedvaten en weefsel herstellen zich. Dit is de fase waarin de ‘wond’ krimpt en het weefsel langzaam sterker wordt.
- Remodelleringsfase (rijpingsfase)
Duurt 21 dagen tot maanden of jaren. Het nieuwe weefsel wordt sterker en functioneler. Collageenvezels reorganiseren zich en worden weefselspecifiek. De ‘wond’ krijgt een meer permanente structuur.
De ontstekingsfase is essentieel
De ontstekingsfase kan ongemakkelijk aanvoelen (roodheid, zwelling, pijn), maar is essentieel omdat het het genezingsproces op gang brengt. Zonder deze fase zouden bacteriën de wond kunnen infecteren en zou nieuw weefsel zich niet goed kunnen vormen. Een langdurige ontsteking zorgt voor zwak en kwetsbaarweefsel, maar je kan het niet onderdrukken of over slaan. Het lichamelijk “opruimen” in deze vroege fase is een teken dat het herstelmechanisme goed werkt.
De oplossing is vaak het tegenovergestelde van de oorzaak. De belangrijkste elementen vind je in deze punten.
- Rust, maar niet volledig stilzitten
Het is belangrijk om de slijmbeurs rust te geven, het is namelijk een ontsteking. Maar volledige immobiliteit kan juist averechts werken. Het is geen botbreuk of volledig afgescheurde spier die aan elkaar moet groeien. Lichte beweging stimuleert cellen om te functioneren en te produceren. Daarnaast is er nog heel veel gezond weefsel dat geen baat heeft bij passiviteit. In dit kader past hier wellicht de quote van Cooke & Purdham. (zij schrijven over peesontstekingen)
Treat the doughnut, not the hole
Beweeg met terughoudendheid om stijfheid en verlies van spierkracht te voorkomen.
- Pas je houding aan
Een goede houding kan wonderen verrichten. Veel mensen houden hun onderrug hol. Dit komt voort uit een bekken dat voorover gekanteld staat. De holle onderrug resulteert in een bolle bovenrug en een holle nek. Hierdoor hangen de schouders naar beneden en naar voren. Houding goed of slecht heeft een domino-effect. Het is zinvol om eens voor de spiegel te gaan staan en kritisch te kijken naar de eigen houding en aanpassingen te maken.
- Langdurig zitten
We zijn niet gemaakt om ‘stil te zitten’ maak niet uit in welke houding. Dat zou je ook kunnen zeggen van langdurig stilstaan. Het beste wat je kan doen is zoveel mogelijk afwisselen. Afwisselen van zithoudingen en als je een zitten beroep hebt neem een zit/sta bureau. Trap niet in de valkuil van veel te dure ergonomische oplossingen of het idee dat als je monitor net een centimeter hoger staat dat dan alles ineens over is.
- Trainen
Trainen op kracht, uithoudingsvermogen, coördinatie en mobiliteit zorgt ervoor dat de disbalans tussen spieren opgelost kan worden. Het zorgt dat de kracht, coördinatie en mobiliteit er is om de houding aan te passen en deze houding vol te houden. Het is van groot belang dat deze training, welke oefeningen het ook zijn, uitgevoerd worden met de best mogelijke houding. Je kan ervan uitgaan dat als je daar niet op let, de houding logische wijze verkeerd is. Zou dit niet zo zijn, zal het probleem niet bestaan. In de praktijk komt duidelijk naar voren dat de meeste mensen de meeste baat hebben bij krachttraining. Dit komt omdat daar het grootste tekort is. Dit is logisch, omdat krachttraining het lastigst is om thuis uit te voeren. Je hebt er namelijk gewichten voor nodig. Wandelen, fietsen en een beetje Yoga is veel minder voor nodig en daarmee minder complex om thuis te doen. Helaas is juist spiermassa en kracht een van de lastigste dingen om op pijl te houden naar mate je ouder wordt. Het is een belangrijke indicatie voor gezond oud worden. Het weg nemen van moeite door moderne gemakken (elektrische fiets, stofzuiger, grasmaaier en zelfs kinderwagen) dragen op een zeer negatieve manier bij aan dit krachtverlies.
- Myofasciale release
Naast te weinig kracht in de spieren kan er ook te veel spanning zitten, verklevingen zijn in het bindweefsel of littekens. Deze verklevingen en spanningen moet je losmaken. Technieken die dit bewerkstellingen noemen we myofasciale release technieken. Myo komt van spier en fascia van het losmazige bindweefsel dat alles in het lichaam verbindt. Verschillende technieken die je kan gebruiken zijn bijvoorbeeld gebruik van een triggerpoint release bal, foamroller, massage gun en cupping.
- Toepassen van koude- en warmtetherapie
Bij een acute ontsteking kan ijs helpen pijn te verminderen. Na de eerste dagen kun je warmte of wisselbaden (kou en warm) toepassen om de doorbloeding te verbeteren spieren te ontspannen en het herstelproces te bevorderen.
- Tijdelijke aanpassingen in je dagelijkse activiteiten
Soms is een simpele aanpassing voldoende. Gebruik bijvoorbeeld kniebeschermers als je veel knielt, of wissel van hand tijdens activiteiten om overbelasting te voorkomen.
De oorzaak van de oorzaak
De mens is antifragiel. We slijten niet. We worden juist sterker als we iets vaker doen en gebruiken. Dit maakt ons trainbaar. Des te meer bijzonder is het als we chronische klachten krijgen door beweging. De oorzaak van je pijn is niet (in dit geval) de bursitis. De geïrriteerde slijmbeurs is de veroorzaker van de pijn en dat heeft het naampje bursitis gekregen. Je wil niet de pijn of ontsteking aanpakken maar de oorzaak de irritatie. Eigenlijk wil je de oorzaak van de oorzaak aanpakken. Want wat veroorzaakte die irritatie? We hebben in het vorige hoofdstuk al beweging en houding benoemd, maar wat als de oorzaak een gebrek aan herstellend vermogen is? Ons dagelijks gebruik levert minimale schade op. Het lichaam herstelt en wordt sterker. Herstellen we niet dan bouwt die minimale schade op. Daarom is het goed om zeer kritische en eerlijk te kijken naar herstel belemmerende factoren. Een aantal veel voorkomende factoren zijn.
- Stress
- Chronische stress houdt herstel van het lichaam tegen. Lees meer in mijn artikel over stress.
- Gebrek aan slaap
- Het meeste lichamelijke herstel vindt plaats in diepe slaap. Lees meer in mijn artikel over slapen.
- Slechte voeding
- Voeding levert de bouwstenen voor een gezond lichaam. We hebben een potje gemaakt van onze voeding. Lees meer in mijn artikel over oervoeding.
Wil je meer weten over de kracht van oervoeding en hoe jij het kan toepassen?
- Diabetes
- Diabetes vertraagt het wondgenezingsproces. Gelukkig is diabetes 100% omkeerbaar. Lees meer in mijn artikel over diabetes.
- Verwachting en het placebo of nocebo effect
- Overtuigingen zijn als een lens waardoor we naar de wereld kijken. De verwachtingen sturen (beweeg)gedrag. Klopt de overtuiging niet, dan klopt het (beweeg)gedrag niet.
Andere belemmerende factoren
- Ontstekingsremmers
- Bepaalde medicatie (langdurig gebruik van corticosteroïde)
Slot
Slijmbeurzen spelen een cruciale rol in het soepel laten verlopen van onze bewegingen, maar wanneer ze ontstoken raken, kunnen ze behoorlijk wat overlast veroorzaken. De sleutel tot herstel ligt vaak in het aanpassen van je houding, het verbeteren van je bewegingspatroon en het vinden van een goede balans tussen rust en activiteit. Door de oorzaak en de oorzaak van de oorzaak in ogenschouw te nemen in plaats van de focus te hebben op de ontsteking en pijn, kun je een slijmbeursontsteking in veel gevallen effectief aanpakken zonder medicijnen of invasieve ingrepen.
Vind je het lastig om invulling te geven aan wat een correct houding is of welke opbouw je het beste kan gebruiken voor kracht, conditie en mobiliteit boek gerust een afspraak bij een van ons.
