Inleiding
Wat is gezondheid? Misschien niet een vraag die je dagelijks bezig houdt, maar wat zou je antwoorden? We denken na over een gezonde levensstijl, voeding en beweging. Maar wanneer vinden we onszelf gezond? Op school had ik een docent die zei: “Je kan pas met elkaar discussiëren wanneer je dezelfde taal spreekt”. Hij bedoelde daar geen Nederlands mee. Al is dat ook wel handig. Hij bedoelde dat we dezelfde definities moeten hanteren. Je krijgt anders discussies tussen mensen die het helemaal niet over hetzelfde hebben. Of misschien zelfs wel helemaal niet weten waar ze het over hebben.
De definitie
Waarschijnlijk is het eerste waaraan je denkt bij het woord gezondheid, ‘de afwezigheid van een ziekte of aandoening’. En dat klinkt ook heel logisch. Toch is er veel overgeschreven. Kennelijk was deze simpele en ‘enge’ definitie te klein. Daarom kwam de WHO ( World Health Organisation ) in 1947 met de definitie van gezondheid als: ‘een staat van complete fysieke, mentale en sociale gezondheid en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek’. In deze utopische staat verkeert iemand niet snel. Wat wel duidelijk wordt in deze definitie, is dat gezondheid groter is dan de ziekte of gebrek. Zelfs groter dan het lichamelijke of mentale, omdat sociale context wordt meegenomen.
Ons ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur gooit het over een andere boeg: ‘Gezondheid is geen absoluut begrip, noch een statisch begrip. Gezondheid is een situatie van evenwicht dat wordt bepaald door de omstandigheden waarin mensen verkeren en het vermogen dat zij bezitten, of zich met hulp van anderen kunnen verwerven, om zich te verweren tegen verstoringen’.
De Duitse filosoof Hans-Georg Gadamer heeft nog een andere gezondheidsbeschrijving: ‘Gezondheid is geen situatie die je introspectief in jezelf voelt. Maar een situatie van ‘er zijn’, van ‘in de wereld zijn’ en ‘in contact zijn met andere mensen’. Bezig kunnen zijn in een actieve en belonende verhouding met dat wat er toe doet in het leven.’
De uitdaging
Al met al zijn er genoeg definities en er is er altijd wel een waar iemand zich in kan vinden. Er is maar een korte ‘google’ sessie nodig om de kritische commentaren op elke definitie te vinden. We worden het nooit met elkaar eens. Dit heeft ook te maken met hoe meetbaar je gezondheid kan maken.
De eerste definitie heeft als voordeel dat het heel meetbaar is. Zijn er geen afwijkingen, is er geen ziekte, dan is er gezondheid. Het klinkt als een logische definitie zeker gezien vanuit degene die financieel lijdt wanneer er een ziekte of aandoening is. Dat is bijvoorbeeld de ondernemer die personeel in de ziektewet heeft, maar ook het uwv en de belastingbetaler. Want alle sociale voorzieningen moeten uiteindelijk toch door iemand worden betaald. Je wilt dan graag duidelijk hebben dat er een ongezonde situatie is.
De bredere definitie biedt natuurlijk de meeste steun aan mensen die zich onbegrepen voelen, door klachten die blijkbaar niet meetbaar zijn. Helaas biedt diezelfde definitie ook de meeste mogelijkheden voor misbruik van ons sociale systeem.
Trainers en coaching
In de definitie van ons ministerie van Welzijn, volksgezondheid en cultuur komt duidelijk naar voren dat je het vermogen hebt je te verweren of dit kan leren. Het is een vaardigheid die je zelf kan ontdekken, maar ook (met hulp) kan leren. Dit is waar het in de praktijk het meest over (zou moeten) gaan. Als coach en trainer is dit een de belangrijkste gebieden waar de zelfredzaamheid en het bereiken van onafhankelijkheid door de klant het hoogste doel is om te behalen. Informeren en adviseren zijn daarbij onze krachtigste tools. Uitleg over het vermogen van het lichaam om zich te herstellen en wat de functie van bewegen en mindset daarin is. We dieden praktische tips over oefenen voor houding, kracht, uithoudingsvermogen enzovoorts. Technieken om belemmeringen op te heffen zoals foamrollers en mobiliteitsoefeningen, met als doel beter te bewegen en klachten te voorkomen.
Als trainer ben je, evenals de meeste vakgebieden in de gezondheidszorg, beperkt tot een bepaald deel van de fysieke mens, in dit geval botten, spieren, gewrichten enzovoorts. Terwijl we onze gezondheid, dus ook onze klachten, niet kunnen bezien vanuit een dergelijke beperkte visie. En daarmee ook de oplossing dus niet kunnen zoeken in slechts die visie.
Gezondheid is de aanwezigheid van vitaliteit
Wat als we de definitie van gezondheid formuleren als:
“de aanwezigheid van vitaliteit”
Het vermogen beter te worden als je ziek bent. De flexibiliteit om om te gaan met tegenslag. Dat je trainbaar bent en anti-fragiel.
Deze definitie maakt het mogelijk om invloed uit te oefenen op onze gezondheid. Het heeft niet falen in zich als we eens een griepje hebben, maar succes als we weer beter zijn.
De aanwezigheid van vitaliteit
Het ministerie heeft voor mij de op een na beste definitie gegeven. Vooral door het gedeelte van ‘het vermogen dat zij bezitten, of zich met hulp van anderen kunnen verwerven, om zich te verweren tegen verstoringen’. Hieruit kun je opmaken dat gezondheid een actief proces is waar je zelf invloed op kan uitoefenen. Duidelijker zou mogen zijn dat verstoringen bij het leven horen. Vitaliteit is te verwerven. Het is de optelsom van alle gezonde en ongezonde leefstijl keuzes. Daarbij is het niet van belang of je deze keuzes bewust hebt gemaakt of onbewust. Je vitaliteit houdt er ook geen rekening mee of je de kennis had of iets gezond of ongezond was.
Verantwoordelijkheid
Jouw gezondheid is een verantwoordelijkheid van jezelf, niet die van een ander, de medisch specialist, de maatschappij en al helemaal niet van de overheid. Je kan specialisten, instanties en omgeving vragen om hulp en gebruiken als gids. Maar geef ze nooit dat wat jouw eigendom is: de verantwoordelijkheid.
In de definitie zit een oproep om eigen verantwoordelijkheid te nemen waarbij het niet erg is om hulp te vragen. Als trainer en coach voor gezonde levensstijl ben ik altijd voor eigen verantwoordelijkheid. Het geeft je namelijk kracht om te voelen dat je invloed hebt.
Word leider van je gezondheid
Dit lijkt in de huidige tijd belangrijker dan ooit. Wil je weten hoe je leider wordt van je gezondheid? Maak dan nu een afspraak.
