Ik heb dit al eens eerder geschreven, maar het kwam pas weer ter sprake. Een klant vertelde dat een vriendin zei: “waarom doe je zo veel moeite, je bent toch goed zoals je bent.”
“Je bent goed zoals je bent.” Serieus? Je bent niet goed zoals je bent. Eigenlijk is er niets ergers dan dat tegen iemand of vooral jezelf zeggen. En al helemaal als je niet gelukkig bent. Niet gelukkig, niet fit, energieloos, doelloos, nihilistisch, depressief en geen idee over de zinvolle invulling van de rest van je leven. Maar ach… je bent ok zoals je bent… Dat is niet wat je wilt horen en ook niet wat je nodig hebt, als je je zo voelt. Een schop onder je reet, of een zet in de juiste richting. “Zo ben je nutteloos”, Je komt nog maar net kijken”, “Je hebt nog alle tijd om je te ontwikkelen”. Op het moment bijna een aanval, maar met zo een grote positieve intentie en zo veel vertrouwen in de potentie van iemand om te groeien. In plaats van aanwezig zijn in de ellende die ‘toevallig’ is op dat moment, door de optelsom van alle keuzes.
Vrije vertaling van een fragment van Jordan B. Peterson
Ze (mijn klant) vindt het, net als iedereen overigens, al zo moeilijk om haar leefstijl veranderingen vol te houden. Een opmerking als: “waarom doe je zo veel moeite, je bent toch goed zoals je bent” laat haar onmiddellijk twijfelen aan alles wat ze probeert te bereiken. Veel sterker was het geweest als haar vriendin het vertrouwen had uitgesproken dat ze haar doelen kan bereiken en haar steunt. Als het gaat om positieve veranderingen van leefstijl is het moeilijkste niet verzinnen wat je kan verbeteren, maar de juiste mindset hebben omdat vol te houden.
Inleiding
Veel mensen die worstelen met verandering, proberen hun leven te verbeteren door zich te focussen op een einddoel: een bepaald gewicht, een bepaalde kledingmaat, of een gevoel van vitaliteit dat ergens in de toekomst ligt. Maar juist die fixatie op het resultaat maakt het moeilijk om echt te veranderen en de verandering vast te houden. Verandering ontstaat namelijk niet in de toekomst. Het begint in het hier en nu met de keuzes die je vandaag maakt.
Wat we vaak vergeten, is dat je niet kunt blijven leven zoals je altijd hebt gedaan en dan verwachten dat alleen één stukje van je dag wel anders zal verlopen. Als je ochtend en middag vol zitten met dezelfde gewoontes, dezelfde gedachtes, dezelfde invloeden, dan is het naïef om te denken dat de avond ineens een ander verhaal zal schrijven. Je wordt als het ware meegesleurd in het automatisme van ‘jezelf zijn’. En dat ‘jezelf’ is een identiteit die gebouwd is op herhaling, op patronen, overtuigingen, routines en onbewuste reacties.
Opdracht: Wat zijn mijn overtuigingen?
Wat zijn mijn scripts en overtuigingen?
Maak een lijst van overtuigingen die jij hebt over:
- Gezondheid
- Sportief zijn
- Voeding
- Succes
- Verandering
Vraag jezelf daarna af:
- Van wie heb ik deze overtuiging overgenomen?
- Heeft deze overtuiging mij ooit echt geholpen?
- Wat zou er gebeuren als ik deze gedachte loslaat of ombuig?
Je doet nooit iets zonder reden, maar is die reden nog wel relevant?
Veel van wat je doet, denkt of voelt, is ooit ontstaan met een reden. Ook gedrag dat je nu als ‘ongezond’ of ‘onhandig’ ziet, had ooit een positieve intentie. Misschien gaf het je rust, veiligheid, afleiding of controle op momenten dat je dat hard nodig had.
Je kunt denken aan dingen zoals eten als troost, pleasen om conflicten te vermijden en jezelf klein houden om niet afgewezen te worden.
Het waren ooit manieren om jezelf te beschermen. Maar in de loop van de tijd worden deze manieren automatisme. Je doet het zonder erbij stil te staan, alsof het de enige optie is. Het is gewoon wie je “bent” geworden als een reflex, een patroon.
Het probleem is dat veel van die oude strategieën niet meer werken. Ze halen het oorspronkelijke doel allang niet meer. Sterker nog: soms ze doen precies het tegenovergestelde. Ze kosten je energie in plaats van dat ze je geven wat je nodig hebt.
Maar omdat we zelden stilstaan bij waarom we iets doen, blijven we het herhalen. We controleren niet of het gedrag nog klopt bij wie we nu zijn, wie we willen zijn of bij wie we willen horen. En dat is precies waarom bewustwording zo belangrijk is. Niet om jezelf te veroordelen, maar om nieuwsgierig te kijken:
- “Wat wilde ik mezelf hiermee geven?”
- “Is dat nog steeds nodig?”
- “Is er een gezondere manier om datzelfde te bereiken?”
Als je dat gaat onderzoeken, kan je echt blijvende veranderen. Je hoeft oude patronen dan niet ‘af te leren’. Je kan opnieuw kiezen.
Waarom?
Veel van wat we doen, denken of voelen lijkt logisch tot we onszelf echt gaan bevragen. Je zegt misschien:
“Ik snoep gewoon omdat ik trek heb.”
Maar als je even doorvraagt, merk je dat het niet om fysieke honger gaat. Misschien is het verveling. Of afleiding. Of troost.
Een simpele maar krachtige methode om hierachter te komen, is door meerdere keren de vraag “Waarom?” te stellen. Steeds opnieuw. Net zolang tot je in een cirkel terechtkomt, een punt waarop je antwoord weer terugverwijst naar een eerder antwoord. Dat is het moment waarop je een diep patroon of overtuiging te pakken hebt. Daar ligt vaak de echte oorzaak.
Voorbeeld:
“Ik geef vaak op met gezond leven.”
- Waarom?
- Omdat het me toch nooit lukt.
- Waarom denk je dat?
- Omdat ik mezelf niet vertrouw om vol te houden.
- Waarom vertrouw je jezelf niet?
- Omdat ik het in het verleden ook vaak fout heb gedaan.
- Waarom blijft dat verleden dan zo zwaar wegen?
- Omdat ik denk dat fouten falen betekent.
- Waarom geloof je dat?
- Omdat ik vroeger vaak kritiek kreeg als ik iets niet goed deed.
- Waarom raakt die kritiek je nog steeds?
- Omdat ik ben gaan geloven dat ik niet goed genoeg ben.
Wat begon als “ik geef snel op”, eindigt bij een diepere overtuiging van “ik ben niet goed genoeg”.
Als dat je diepste drijfveer is, dan ga je nooit voor 100%. Dat is een bescherming tegen teleurstelling.
We zijn geneigd om ons gedrag aan de oppervlakte te verklaren, maar echte verandering is pas mogelijk als we begrijpen wat eronder ligt. Veel gedrag is een overlevingsmechanisme, ontstaan op jonge leeftijd, met een positieve intentie. Maar die mechanismen blijven actief, ook als ze allang niet meer nodig zijn.
Opdracht: Waarom doe ik dit?
Schrijf een gedrag op waar je vanaf wilt, of dat je niet begrijpt.
Stel jezelf 5 tot 10 keer de vraag “Waarom doe/denk/voel ik dit?”
Stop pas als je een antwoord krijgt dat zich herhaalt of je emotioneel raakt, dan zit je dicht bij de kern.
Vraag je af:
- Is dit nog waar?
- Wil ik dit blijven geloven?
- Wat zou ik willen geloven in plaats hiervan?
Echte verandering
Echte verandering vraagt dus niet om een enkel voornemen of een klein nieuw gewoonte-ritueel. Het vraagt om het doorbreken van die oude identiteit. Dat klinkt groot en dat is het ook. Maar dat betekent niet dat het overweldigend hoeft te zijn. Je hoeft niet alles in één keer perfect te doen. Wat je wel nodig hebt, is een plan. Een bewust ontwerp van je nieuwe dag, je omgeving, je keuzes. Je moet kijken: wat zijn mijn hulpbronnen? Wat zijn mijn hindernissen? Waar en door wie word ik ondersteund en waar en door wie word ik teruggetrokken? (denk bijvoorbeeld aan de vriendin uit de inleiding)
Veel mensen proberen verandering te klein te houden, om het behapbaar te maken. Maar: “How big are you gonna play this game?” Speel je veilig, om niet te verliezen? Kleine veranderingen lijken makkelijk vol te houden. Je hoeft dan niet bang te zijn om te falen. Of speel je om te winnen? En ga je er voor de volle 100% voor. Wat je klein maakt, voelt vaak ook onbetekenend. En wat geen betekenis heeft, geeft geen motivatie. Veel veranderingen tegelijkertijd doorvoeren klinkt zo overweldigend en het verlamt. De sleutel ligt in het plannen van gezonde, overzichtelijke dagen. Want een gezond leven is niets anders dan een aaneenschakeling van gezonde dagen. En een gezonde dag ontstaat uit een reeks bewuste keuzes. Keuzes die voortkomen uit een nieuwe visie op wie je wilt zijn, in plaats van wie je altijd bent geweest.
Opdracht: Je levensverhaal herschrijven in 8 regels
Deel 1 – Het verleden (afstand & inzicht)
Schrijf 8 regels in de derde persoon (hij/zij) hoe je leven is geweest van je geboorte tot nu. Gebruik de verleden tijd. Richt je op de belangrijkste gebeurtenissen, gevoelens, thema’s, invloeden en patronen.
Je schrijft in de derde persoon om afstand te nemen. Zodat je jezelf als het ware “van buitenaf” bekijkt, alsof je over een personage schrijft. Dat geeft ruimte en helpt je objectiever te kijken naar wat je hebt meegemaakt, zonder er volledig ingezogen te worden.
Deel 2 – De toekomst (eigenaarschap & intentie)
Nu schrijf je in 8 regels in de eerste persoon (ik) hoe je wilt leven vanaf nu tot het einde van je leven. Gebruik de tegenwoordige tijd. Focus op waarden, gevoelens, gewoontes, relaties, zingeving en niet alleen op concrete mijlpalen.
Je schrijft in de eerste persoon, omdat je hiermee identificatie en activatie opwekt. Je brein neemt het serieuzer als het in de tegenwoordige tijd staat en je maakt het daarmee een keuze, een identiteit.
Stel je zelf nog deze vragen voor verdieping:
- Wat valt je op aan je eigen verhaal?
- Welke toon had het verleden? En de toekomst?
- Wat wil je meenemen? Wat wil je achterlaten?
- Welke eerste stap past bij het leven dat je hebt beschreven?
Een goed leven zijn aaneengesloten goede dagen
Je hoeft jezelf niet opnieuw uit te vinden in één dag. Maar je moet wel elke dag bewust kiezen om niet automatisch terug te vallen in het verleden. Veranderen is geen sprong naar de toekomst. Het is het proces van niet langer de persoon zijn die je gisteren was.
Opdracht: Mijn ideale dag
Schrijf in detail op hoe jouw ideale, gezonde dag eruitziet. Niet in grote lijnen, maar echt:
- Hoe sta je op?
- Wat eet je?
- Hoe voel je je in je lichaam?
- Wat doe je voor jezelf?
- Hoe reageer je op tegenslagen?
Laat het een soort filmscript zijn. Jouw brein moet het kunnen “zien”.
Slot
Ik hoop dat het lezen van deze blog en het maken van de opdrachten je inspireert en je helpt met een juiste mindset. Dit zal ervoor zorgen dat je weet waarom je de veranderingen die maakt belangrijk vindt. Dat is de manier om je niet zomaar uit het veld te laten slaan door een enkele tegenslag. Heb het vertrouwen in jezelf dat je een betere versie van jezelf kan zijn.
