Promoted into incompetence
Inleiding
Stress, of beter gezegd de stressresponse, is een zeer functionele reactie van het lichaam zodat we kunnen vechten of vluchten in gevaarlijke situaties. De stressresponse wordt een probleem wanneer hij te lang aanhoudt. Dit komt regelmatig voor omdat ‘gevaar’ tegenwoordig sociaal, psychologisch en maatschappelijk van aard is (of kan zijn). Stel je als therapeut of coach de vraag ‘ervaart u stress’ dan is het antwoord vaak gerelateerd aan het werk. “Nee, hoor mijn werk is leuk” of “Ja, de werkdruk is te groot”. Werkdruk of het onvermogen het werk te kunnen uitvoeren is vaak een aanleiding hiertoe. Promotie kan een oorzaak zijn dat je in een situatie terecht gekomen bent die je eigenlijk niet aan kan. Je kent ze wel de POP en SWOT … en de vraag: ‘Waar sta jij in dit bedrijf over 5 jaar ?? “… Ja veel grotere bedrijven hebben hele afdelingen die je haast dwingen ‘door te ontwikkelen’. Want het antwoord “Ik ben eigenlijk heel tevreden met mijn huidige functie’ is niet ambitieus genoeg. Zelfs niet op je sollicitatiegesprek. Daarnaast wordt teamleiders die een heel tevreden team hebben soms verweten dat ze onontwikkelbare mensen hebben..
De paradox
De persoon die het meest opvalt door zijn goede werk, het meest opvalt door zijn inzet en competentie, is de persoon die de grootste kans maakt op een promotie. Logisch toch? Nou misschien niet. Voor het bedrijf betekent het dat die hele goede werknemer juist dat werk niet meer doet. En voor de werknemer betekent het dat hij het werk dat hij zo goed kan niet meer doet. De personen die het werk minder goed deden blijven op de functie hangen. En de werknemer die eerst uitblonk is niet per se goed in wat hij nu gaat doen.
Het principe
Het principe is duidelijk; je wordt door je competentie gepromoveerd, telkens weer, tot je op een niveau zit waar je niet meer competent bent. Dit wordt het peter principle genoemd. Beschreven door de Canadees Laurence J. Peter.
Het is zo duidelijk als het maar zijn kan, maar het is natuurlijk nooit waar zonder onderzoek… er is ondertussen een onderzoek naar gedaan en verrassend genoeg werd er een negatieve relatie gevonden tussen promoveren en presteren.
De gevolgen
De persoonlijke gevolgen? Mensen waren vaak gelukkig en bekwaam in de functie die ze hadden, maar nu zijn ze ongelukkig en voelen zich incompetent, omdat ze dat ook zijn. Gevolgen zijn te veel negatieve werkdruk met als gevolg negatief aanhoudende stress. Stress die op zijn beurt allerlei gezondheidsklachten veroorzaakt, zowel fysiek als mentaal.
De maatschappelijke gevolgen? Werknemers laten hun werk versloffen en hun collega’s stikken. Wellicht is het een aanleiding tot het extreme moreel verwerpelijke “Quiet quitting”. Een situatie waarin iemand alleen het absoluut noodzakelijke doet om niet ontslagen te worden, maar ook niets meer dan dat.
Promotie en meer geld
Meer geld lijkt een goede reden om de kans op promotie aan te grijpen. Maar als je genoeg geld hebt voor het noodzakelijke in het leven, dan is meer geld geen garantie op een hogere kwaliteit van leven. Zeker niet wanneer meer geld minder tijd betekent. Of meer stress.
Status
Het Peter–principle dateert uit 1969, maar lijkt met de dag meer waarde te krijgen. Het enige dat je hoort op school is dat je moet studeren, doorstuderen en nog meer studeren. Dat is de enige manier om een goede baan te krijgen, zeggen ze. Met andere woorden, de banen zonder studie zijn minder waard en geven je minder status. Carrière maken is het enige dat telt en heeft de voorkeur boven een gezinsleven. Overdreven? Wie weet. Maar het lijkt er voor mij op dat een vorm van het Peter–principle al is doorgedrongen tot in de scholen.
Controle nemen
Zoals ik al schreef hebben grote bedrijven vaak afdelingen vol met mensen die je maar aansporen te ontwikkelen. Je bent verplicht je verantwoordelijkheden te nemen. Doe je werk zo goed als je kan. Geef de inzet die je hebt beloofd bij het tekenen van je contract. Maar laat je niet gek maken. Jij bent verantwoordelijk voor je werk, maar jij bent ook verantwoordelijk voor je gezondheid. Lukt het je niet het werk te doen wat je moet doen? Kies voor jezelf en zoek een baan die wel bij je past! Neem het leiderschap over je gezondheid en je leven. Wacht niet tot je baas met een voorstel komt. Dit leiderschap nemen is het tegenovergestelde van de quiet quiting watjes.
Ontwikkelen
Als mens wil je blijven ontwikkelen. Dat is goed. Maar dat wil niet zeggen dat je moet blijven ontwikkelen op je werk (los van de ontwikkeling die je logischerwijze moet door maken om je werk te kunnen blijven doen). Werk is maar een deel van je leven. Er zijn nog zoveel andere vlakken waar je kan ontwikkelen, bijleren of groeien. Daarnaast is er nog een heel ander mooi concept: tevreden zijn met wat je hebt.
Waarom schrijf ik dit?
Zoals ik in de inleiding al schreef: stress is een grote factor in onze huidige gezondheidsproblemen. Het speelt een rol in zowel het ontstaan als het voortbestaan van vele klachten. Als fysiotherapeut en coach hoor ik dagelijks dat mensen gebukt gaan onder hun stress. Hierbij hoort zeker niet op de laatste plaats werkgerelateerde stress. En ja, zeer regelmatig door het peter priciple. Wil je je gezondheidsproblemen oplossen dan zou je eerst de bron van je negatieve ontregelende en aanhoudende stress moeten oplossen (en dat is niet in de ziekte wet gaan).
Stresscontrole
Stress en werkdruk is niet per se slecht. We hebben de druk vaak nodig om te kunnen presteren. Stel je voor; je kan de functie wel, je wil het wel, maar je hebt moeite met het managen van de stressresponse. Stressmanagement is niet hetzelfde als ontslag nemen, de ziektewet in of de helft van je werk doen. Als je moeite hebt met stress management kan je dat leren. Manieren om je stressrespons onder controle te krijgen zijn:
- Ademhalingsoefeningen
- Mindfulness
- De juiste afwisseling tussen denkwerk en bewegen
- De Wim hof methode
- Gezonde leefstijl maakt meer stressbestendig
- Timemanagement
Wat moet je onthouden
Werk gerelateerde stress is een veel voorkomende oorzaak van klachten. Promotie maken is een geweldige erkenning van je werk, een mooie nieuwe kans en een leuke uitdaging. Zeker als je nieuwe baan of functie je op je lijf geschreven is. Je moet er zelf voor waken dat promotie op promotie je niet in een situatie plaatst die buiten je competenties ligt en ten kosten van je gezondheid gaat.
